دەرمانی B.S و گرنگیەکی زۆر و بەکارهێنانی!

کارەسات و کێشەی بەچکەی کۆتر بە گشتی!

نەبوون بە خاوەنی بەچکە، کزیان، مردنی کتوپڕ لە کولانە، هێلکە پیسکردن، خنکان لە هێلکەدا، جیقنە سپیلکە، دانکە و دووگمەی زەرد لە ناو قوڕگ و سنگی کۆتر بە گشتی و زۆر نەخۆشی تر. ئەمانە کۆمەڵێک کارەساتن، کە هەمیشە بەخێوکەری کۆتر لێیان دەترسێت و توشی گرفتی ڕاستەقینەی دەکات.

چارەسەری بکە، پێش ئەوەی پێیان بگات!

کۆمپانیای بەلجیکا دی وێردی بەلجیکی Belgica de Weerd (کە کۆمپانیای خێزانی دکتۆر دی وێردە، دەیان ساڵە باشترین و خاوەنی زۆرترین مەدالیا و خەڵاتی کۆتری نامەبەرن لە جیهان) لەگەڵ ئەوەشدا خەستەخانە و تاقیگەیەکی تایبەتیان هەیە تەنها بە کۆتر و بەس. دەرمان و چارەسەرەکانیان لە نێو بەخێوکەرانی کۆتردا ناوبانگێکی بەرزی هەیە. لێرەدا باس لە یەکێک لەو بەرهەمانەیان دەکەین، کە بە گیراوەی B.S بەناوبانگە لە شێوەی حەب/دەنکە و تۆز/پاودەر هەیە. ئەم بەرهەمە یەکێکە لە کۆڵەکەکانی بەخێوکردنی کۆتر بە تەندروستییەکی باشەوە.

چی کاتێک؟

لە ئەوروپادا لە کۆتایی زستاندا کۆترەکان جووت دەکرێن. لە کوردستاندا پێشتر، بەڵام گرنگە ئەوەیە پێش جووتکردنی کۆترەکان بە دوو یان سێ هەفتە. ئەم دەرمانەیان بۆ بخەیتە ئاوەوە بۆ ماوەی ٦ ڕۆژ لەسەر یەک. بۆ هەر دوو لیتر ئاو تەنها ٥ گرام ئەم دەرمانە (ئەم دەرمانە لە شێوەی کیسەی ٥ گرامی ئامادە هەیە و کەوچکی تایبەتی لەگەڵ بۆ پێوانی).
تکایە لەو ماوەی ٦ ڕۆژەدا کۆترەکان ڤیتامین و کانزایان بۆ دامەنێ، هەروەها ئاوی خۆشتنیشیان بۆ دامەنێ، نەکو لەو ئاوە بخۆنەوە و دەرمانەکە کاریگەری بگۆریت لە لەشیاندا.

پاشان کۆترەکان کە هێلکەیان دانا و هەڵیان هێنا. ئەو کات بەچکەکانیان تەمەنیان گەشت بە ٣ بۆ ٤ هەفتە. ئەو کات هەمان کۆرسی ٦ رۆژیان بۆ دووبارە بکەرەوە بە هەمان تێبینی و وردەکاری پێشووەوە.

لە شێوەی حەب/دەنکدا چۆنە؟

هەمان گیراوە لە شێوەی حەب و دەنکدا هەن، کە کەسێک کۆترەکانی لە ٣٠ کۆتر کەمتر بن، باشترین و خێراترینە. ئەم حەبانە هەمان شت پێش جووتکردنیان بە دوو بۆ سێ هەفتە هەر کۆترە تەنها یەک حەبیان بدەرێ لە ڕێگای دەنوک/قوڕگەوە. بەڵام ئەمجارە، کە بەچکە تەمەنی گەشتە ٥ بۆ ٦ هەفتە و تووکی خەریکە هەمووی تەواو دەبێت. یەکی یەک حەبیان بدەرێ بە بەچکەکان. وریابە! پێشتر مەیان دەرێ، چونکە گیراوەی حەبەکە بەهێزترە، ڕەنگە بەچکە لە تەمەنی کەمتر لە ٥ هەفتە بکوژێت. 

لە کوێ دەکڕدرێت؟

لە لای ماڵپەری سەرەکی کۆمپانیاکە خۆی و لەسەر ماڵپەری مێرکای ئیسپانیش . دەتوانرێت لەو ماڵپەرە ئیسپانییەوە بۆ کوردستانیش بنێردرێت، گەر ئەدرەس/ناونیشانێکی دروست و مسۆگەر هەبێت. هاوڕێیەک داوای کرد پارساڵ، بێکێشە گەشت بە سلێمانی بەڵام دوای ٣ هەفتە. ئەمەش ئەوەندە زۆر نییە، چونکە لە ئەوروپاش لە ئیسپانیاەوە بە نزیکەی هەفتەیەک دەگات. ئەگەر لە ئەوروپا دەژیت، کۆمپانیای دی وێرد بریکاری لە هەموو وڵاتان هەیە و دەتوانیت بپرسیت لە یانە یان لە هەر شوێنیکی تایبەت بە جیهانی کۆتر و باڵندە.


وێنەی هەردوو بەرهەمەکە لە شێوەی حەب/دەنکە و تۆز/پاودەر


نیوکاسل (پارامیکسۆ paramyxo)

نەخۆشی نیوکاسل چییە؟


 ڤایرۆسەکەی بریتییە لە پارامیکسۆ paramyxo، بە داخەوە لە لوتکەی تەکنەلۆژیادا لە ئەوروپاش چارەسەرێک بۆ ئەو ڤایرۆسە نییە، بەڵکو خۆپاراستن هەیە لێی، ئەویش ئەوەیە ساڵی جارێک بە ڤاکسین بکوترێت (هەرچەندە لە کوردستان ڤاکسینی ۳ مانگی هەیە) بە داخەوە ئەو ڤاکسین/لوقاحانەی کوردستان، وەکو لە زۆرکەسی وڵاتم بیستووە، هیچ سودێکیان نییە. وە تەنانەت هەندێک (قۆڵبڕ) دەرمانیان پێ دەفرۆشن، گوایە کۆتر لەو ڤایرۆسە دەپارێزێت لە ڕێگای ئاوەوە.
کە ئەمە هیچ بنەمایەکی ڕاستی نییە و کۆتر تەنها لە پێستی سەرو ملەوە ئەو ڤاکسینە وەردەگرێت.

شوێنی دان و ئاو!

بۆ دەبێت پاک بن؟

شوێنی ئاوی کە بە بەلجیکی ناسراوە.
پێش هەموو شتێ، کۆتری ماڵی بە تایبەت ئەوانەی جەخت دەکرێتەوە بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی توانای لە فڕین و  شێوەپێداندا لە ئاسمان، دەبێت ئەو کۆترە ١٠٠٪ هیچ کێشەی کۆئەندامی هەرس، ڕیخۆڵە ، هەناسە، ماسوولکە ..هتد نەبێت.
وە کۆتر لە ڕێگەی جیقنە(ڕیقنەی) ی خۆیەوە دەتوانێت نەخۆشی هەم بگوازێتەوە هەم خۆشی تووشی دەرد بکات. زۆرن ئەو نەخۆشیانەی کە کۆتر ناکوژن بەڵکو نا هێڵن:

  • بەچکەیان بگات.
  • کەمئەندام و شێواوی.
  • زوو دایک و باوک پشتیان لێ دەکەن.
  • جەستەی لاواز و گەشەی نادروست.

تۆ ئەوە لە بیر مەکە، کە ئایا دەتەوێت هەر کۆتر بۆخۆشی ڕابگریت و جۆرایەتی گرنگ نییە. یان دەتەوێت ئارەزووکەت وەکو جۆرێک لە وەرزشی لێزانانە بکەیت؟

مەلەکردن بۆ سیستەمی بەرگری (Immune system)

سیستەمی بەرگری (Immune system) چییە؟

هەموو گیاندارێک بێجگە لەوەی لەگەڵ دەوروبەریدا، هەمیشە هەوڵی خۆگونجاندن و تەکتیکی دروست دەدات بۆ مانەوە. هەمان کات لە خانەکانی لەشیدا هەمان جۆر ڕاهێنان و پێناساندنی دەوێت. بە نمونە:
هەموومان لوقاح (ڤاکسین Vaccine)  دژ بە نەخۆشییە بڵاو و زۆرجار کوشندەکان دەزانین، وەکو ئەنفلۆنزا، مەلاریا و ...هتد. پێکهاتەی ئەم جۆرە دەرمانە/ڤاکسینە بریتییە لە میکرۆب و ڤایرۆسی ئەو نەخۆشیانە بە لاوازی و دەخرێتە لەشی مرۆڤەوە تاکو خانەکانی بەرگریمان سیستەمی بەرگری (Immune system) بیناسنەوە و خۆیانی لەسەر ڕابێنن.
لێرەدا کۆتر لە سروشتدا بەردەوام وەکو هەموو باڵدارێک پێویستی بە مەلەکردن هەیە. بۆ خاوێنکردنەوەی پەڕەکان و لابردنی تۆزی پەڕ کە دەبنە هۆی گیرانی کونەکانی سەر پێستی، هەروەها لابردنی هێلکەی زۆر مشەخۆر و مەگەزی زیانبەخش. ئەمەش دەبێتە لە خۆڕاهێنانی سیستەمی بەرگری و پتەوکردنی.

هاڕاوەی بەرد و کالسیۆم و فسفۆر(هەموو کات)

هاڕاوەی بەرد و گوێچکە ماسی (Grit) چییە؟

کۆتر کۆئەندامی هەرسی وەکو زۆر باڵندەی تر پێویستی بە وردەبەرد و پێکهاتەی سروشتی هەیە، تاکو خواردن هەرس بکات و یەکە پێویستییەکانی لەشی پێ تەواو بکات. ئەمانەش لە دەرەوە و سروشتدا دەستی دەکەوێت و بەردەوام لە نێو کێڵگە و دارستانەکان بۆ خۆی پەیدایان دەکات.
ئەو مادە سەرەکی و کانزایەنەش کۆکرانەوتەوە لە تێکەڵەیەکدا، کە پێی دەوترێت (Grit):

دانکە یان کانکەر (Trichomoniasis – Canker)

گیانەوەرەکە یان پارازیتەکە لە ژێر مایکرۆسکۆبدا
جۆرێکە لە پارازیت (Parasitism) کە درێژییەکەی 4 بۆ 30 مایکرۆمیلیمە.
یەکێکە لە هەرە ناسراوترین نەخۆشییەکانی کۆتر. دەتوانین بڵین هیچ کولانەی باڵندەیەک نییە لەم نەخۆشییە دووربێت، وە زۆر کوشندەیە بۆ بەچکە و لاوازەکان. ئەم نەخۆشییە تەنها لە پاشماوەی دایناسوورەکانیش دۆزراوەتەوە. واتا مێژوویەکی ئەزەلی هەیە.

چۆن تووش دەبێت؟

ئەم گیانەوەتە لەسەر پەڕی پێستی قوڕگ و دەم و لوتی کۆتر هەیە بە سروشتی و ئاساییە. بەڵام خستنی کۆتر بۆ شوێنی گەرم و نەبوونی هەوای پاک و بەرزبوونەوەی پەستان لە شوێنیان و تەسکی جێگاکانیان. لەگەڵ ئاو نەگۆڕینیان ڕۆژانە و پاک ڕانەگرتنی شوێنی خواردن و ئاویان. هۆکاری سەرەکی زۆربوونیانن و پەڕێنەوەیە بۆ قۆناخی نەخۆشییەکی کوشندە.

ڕەچەڵەک یان گۆڕینی ئامانج؟

ڕەچەڵەکی کۆتــــــــــر، 

بە گوێرەی توێژینەوەکان و بیردۆزە زۆر بڵاوەکان. هەموو کتێبە زانستی و سەرچاوەکان و فلیمە دۆکۆمێنتییەکان دەڵێن: کۆتر هەمووی ئەسڵی لە پێش ١٠ هەزار ساڵەوە دەگەڕێتەوە بۆ کۆتری کێوی/شاخی Columba livia، پاشان بەبۆنەی سۆمەری/ئاشورییەکانی ئێراق کە دایکی شارستانیەتن لە نزیک پەرستاگاکان بەخێو کراون، وە یەکەم کەس لەگەڵ فرعەونییەکان یەکەمین جار جنسێکیان جیا کردۆتەوە کە لە سنوورەکانەوە نامەیان ناردووە. ئەم سیفەتەی دۆزینەوەی زێدی خۆی لە دووری زۆرەوە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی کۆتری شاخی بۆ  خۆراک پەیداکردن زۆر لە جێگای خۆی دوور کەتۆتەوە و بۆ دووبارە هاتنەوە لە مێشکیدا کێڵگە موگناتیسییەکانی سەر زەوی وەکو نیشان بەکارهێناوە. لە سەری کۆتردا قیبلەنوومایەک هەیە، کە ئەو کێڵگانە ڕێک دەخاتەوە. بۆیە پەرە بەم توانایە دراوە و کار لە سەر بەهێزکردنی دراوە لە ڕێی هەڵبژاردنی جووتەکانەوە Selection.